Pracownia Rzadkich Chorób Metabolicznych

Informacje

Strona internetowa Pracowni Rzadkich Chorób Metabolicznych UJ CM: http://www.metabol.wl.uj.edu.pl/prcm

Zadania Pracowni Rzadkich Chorób Metabolicznych:

1) prowadzenie badań w zakresie etiopatogenezy i czynników modyfikujących przebieg wybranych wrodzonych schorzeń metabolizmu, w tym szczególnie w zakresie:

• badań nad patomechanizmami wiodącymi do rozwoju i modyfikacji obrazu klinicznego w lizosomalnych chorobach
• badań nad potencjalnymi biomarkerami w chorobach spowodowanych zaburzeniami przemian aminokwasów
• badań nad patomechanizmami wiodącymi do rozwoju schorzeń związanych z zaburzeniami beta-oksydacji kwasów tłuszczowych,
• rozwijania własnych rozwiązań organizacyjnych optymalizacja opieki i leczenia pacjentów z wrodzonymi schorzeniami metabolicznymi;

2) rozwijanie intensywnej współpracy międzynarodowej

3) uczestnictwo w przygotowaniu i prowadzeniu zajęć dydaktycznych z zakresu wrodzonych wad metabolizmu;

THE SCOPE OF ACTIVITY OF THE UNIT

1) conducting research in the field of etiopathogenesis and factors modifying the course of selected congenital diseases of metabolism, in particular in the field of:

• research on pathomechanisms leading to the development and modification of the clinical picture in lysosomal storage diseases
• research on potential biomarkers in lysosomal storage diseases and disturbances of amino acid metabolism.
• research on the pathomechanisms leading to the development and modification of the clinical picture of diseases caused by disorders of fatty acid beta-oxidation.
• developing own organizational solutions, enabling optimization of care and treatment of patients with congenital, rare metabolic diseases;

2) developing intensive international cooperation

3) participation in the preparation and conduct of classes in the field of inborn defects of metabolism.

DZIAŁALNOŚĆ CENTRUM REFERENCYJNEGO

• Jako jedyni w Polsce jesteśmy europejskim ośrodkiem referencyjnym opiekującym się dorosłymi pacjentami z rzadkimi chorobami metabolicznymi. W ramach założeń Narodowego Planu dla Chorób Rzadkich staliśmy się również polskim ośrodkiem referencyjnym.

REFERENCE CENTER ACTIVITY

• as the only one in Poland, we are the European reference center that provides care for adult patients with rare metabolic diseases. As part of the National Plan for Rare Diseases, we have also become a Polish reference center.

Pod opieką naszego zespołu terapeutycznego pozostają  pacjenci z następującymi schorzeniami:

1. Lizosomlane choroby spichrzeniowe -  grupa chorób uwarunkowanych genetycznie, w których na skutek braku/obniżenia aktywności jednego z enzymów lizosomalnych dochodzi do niekontrolowanego gromadzenia się różnych substancji w komórkach organizmu wiodąc do upośledzania ich funkcji i zaburzenia czynności i struktury różnych narządów. 

• MPS- grupa schorzeń spowodowanych nieprawidłowym rozkładem glikozaminoglikanów (GAG) (składników tkanki łącznej) na pojedyncze drobne cząsteczki. Akumulacja GAG, bezpośrednio lub pośrednio, prowadzi do upośledzenia struktury i funkcji wątroby, szpiku, śledziony, układu krążenia czy tkanki nerwowej. MPS należą do grupy chorób rzadkich i występują średnio raz na 100 tysięcy urodzeń. Istnieje kilka typów MPS, każdy spowodowany niedoborem innego enzymu rozkładającego GAG; pod naszą opieką pozostają dorośli pacjenci z typ I - choroba Scheie; typ II - zespół Huntera; typ III - zespół Sanfilippo; typ IV - zespół Morquio
• choroba Gauchera - jedna z najczęściej występujących lizosomalnych chorób spichrzeniowych, spowodowana jest brakiem, lub istotnie obniżoną aktywnością glukocerebrozydazy, kolejny enzym lizosomalny, głównymi objawami choroby są małopłytkowość, anemia, splenomegalia, utrzymujące się osłabienie, krwotoki i często pojawiające się siniaki, a także bóle kostne. Podobne objawy mogą towarzyszyć chorobom hematologicznym. Dlatego blisko 90% pacjentów z chorobą Gauchera na etapie diagnostyki trafia do hematologa.
• choroba Niemanna Picka - heterogenna pod względem etiologicznym i klinicznym choroba. Wyróżnia się jej kilka typów, które łączy obecność tzw. komórek Niemanna-Picka (komórek piankowatych, zmienione makrofagi) w narządach miąższowych (wątroba, śledziona), czy elementy układu chłonnego. Postać niemowlęca (typ A) przebiega z uszkodzeniem mózgu; postać nieneuropatyczna, młodzieńcza (typ B); choroba Niemanna-Picka typu C (objawy rozwijają się w różnym wieku dochodzi do zajęcia i uszkodzenia układu nerwowego)
• cystynoza nefropatyczna - w której przebiegu w lizosomach gromadzi się cystyna, jeden z przyjmowanych z pokarmem aminokwasów. Niekontrolowana akumulacja substratu aktywuje procesy oksydacji i zapalenia – uszkadzając komórki i tkanki. Cystyna gromadzi się w nadmiarze w komórkach nerek, oczu (spojówki, rogówki, soczewki, siatkówki), szpiku kostnego, śledziony i wielu innych. U nie leczonych pacjentów dochodzi do uszkodzenia przede wszystkim nerek aż do konieczności dializ i przeszczepu oraz narządu wzroku wiodącego do ślepoty – leczenie przeszczep rogówki. Postaci choroby:  niemowlęca (wczesnodziecięca) i młodzieńcza nefropatyczna oraz cystynoza oczna, nie nefropatyczna, „postać dorosła”

2. Zespół Pradera-Willy'ego – (PWS) to rzadko spotykana choroba genetyczna, której głównymi objawami są stan zmniejszonego napięcia mięśniowego, defekt układu rozrodczego, zaburzenia rozwoju intelektualnego, skrajna otyłość wynikająca ze stale odczuwanego głodu. W Polsce rodzi się co roku kilkanaścioro dzieci z PWS, nazwyanych potocznie "wiecznie głodnymi dziećmi". U dorosłych może doprowadzić m.in. do rozwoju osteoporozy, cukrzycy typu 2, zakrzepicy naczyń i niewydolności krążeniowo-oddechowej oraz depresji.

3. Ostra porfiria przerywana choroba spowodowana zmniejszeniem lub brakiem aktywności enzymów, które biorą udział w metabolizmie hemu, co prowadzi do nadmiernego gromadzenia się w organizmie porfiryn lub ich prekursorów. W zależności od rodzaju mutacji przebieg porfirii może być bezobjawowy lub powodować napadowe występowanie objawów, po zadziałaniu czynnika wywołującego. Postać z objawami częściej występuje u kobiet. Do objawów należy silny, nawracający kolkowy ból brzucha, zwykle nudności i wymioty oraz przyspieszona akcja serca i nadciśnienie tętnicze, wzrost temperatury ciała, nadmierna potliwość i inne. Leczenie silnego napadu wymaga hospitalizacji.

4. Wrodzone zaburzenia przemian aminokwasów (aminoacidopatia) - braku lub niedoboru określonego enzymu szlaku katabolizmu białek. Najczęściej zaburzenia te dotyczą jednego aminokwasu. Defekty enzymatyczne powodują, że aminokwasy, które nie uległy metabolizmowi występują w nadmiarze i kumulują się w ważnych narządach, tj. mózgu czy wątrobie, stanowiąc bezpośrednie zagrożenie życia. Opisano ok. 70 rodzajów defektów przemian aminokwasów, większość wrodzonych, w tym przypadku niezwykle istotne jest jak najszybsze rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia, co daje większe szanse na prawidłowy rozwój dziecka.

5. Wrodzona hiperamonemia (zaburzenia cyklu mocznikowego) - to wrodzona wada metabolizmu białka, może zostać wykryta w każdym wieku, objawy niepokojące to niechęć do jedzenia produktów wysokobiałkowych (mięsa, produktów mlecznych); nieprzyjemny, „amoniakalny” zapach z ust lub potu, nudności, wymioty, splątanie, nadmierna senność/nadpobudliwość. Symptomy te mogą pojawiać się najczęściej po posiłku bogatobiałkowym, podczas długotrwałego głodzenia oraz choroby infekcyjnej.

6. Zaburzenia beta-oksydacji kwasów tłuszczowych - czyli rozkładu i wykorzystania tłuszczu w organizmie, tworzą grupę chorób, najczęściej  mówimy o dwóch chorobach, w skrócie nazywanych deficytem enzymów LCHAD i VLCAD. Ich niedobór, a nawet obniżona aktywność, uniemożliwiają prawidłowe przekształcanie się długo- lub bardzo długołańcuchowych kwasów tłuszczowych w organizmie. Konsekwencją tego jest kumulacja kwasów, która prowadzi do uszkodzenia mięśni (w tym serca) i wątroby, niszczone są również nerwy i małe naczynia krwionośne (np. w oczach).

 Patients with the following diseases are under the care of our team:

1. Lysosomal storage diseases - a group of genetically determined diseases in which, due to the lack / decrease in the activity of one of the lysosomal enzymes, there is an uncontrolled accumulation of various substances in the cells of the body, leading to impairment of their functions and impairment of the function and structure of various organs such as the liver, spleen, heart, bone marrow or the bone and joint system. Our Center looks after patients with:

• MPS
• Gaucher's disease
• Niemann Pick's disease -  
• nephropathic cystinosis

2. Prader-Willy disease

3. acute intermittent porphyrias

4. metabolic acidosis (amino acid metabolism disorders)

5. Congenital hyperammonaemia (malfunction of the urea cycle)

6. disturbance of fatty acid oxidation