Programy profilaktyczne

Czym jest udar?

Ulotka informacyjna 384 KB - 14.08.2019 12:24 Pobierz

Czynniki ryzyka

Choroby naczyniowe mózgu są jedną z istotnych przyczyn zgonów w Polsce oraz ważną przyczyną niesprawności w populacji osób dorosłych. Badania epidemiologiczne wykazują, że ważną rolę w rozwoju chorób układu krążenia m.in. udaru mózgu odgrywają niewłaściwe wzorce zachowań, składające się na współczesny styl życia. Są to: palenie papierosów, picie alkoholu, niewłaściwe odżywianie się, mała aktywność ruchowa, stres.

Właściwe wczesne postępowanie profilaktyczne ma udowodnioną skuteczność i jest zalecane przez towarzystwa naukowe i grupy ekspertów.

Czynniki ryzyka:

• Palenie papierosów

Opublikowany w roku 2013 raport WHO M-POWER wskazuje, że epidemia tytoniowa zabija każdego roku na świecie ok. 6 mln osób. Dane z 2000 roku wskazują, że w Polsce palenie tytoniu było przyczyną około 69 tys. zgonów, z czego około 43 tys. stanowiły zgony przedwczesne (w wieku 35–69 lat). Wyniki ogólnopolskich badań przeprowadzonych w 2013 roku przez Główny Inspektorat Sanitarny pokazują, że w populacji mężczyzn odsetek codziennie palących wynosił 31%, zaś w populacji kobiet – 23%. Stanowi to około 9 mln osób.

• Otyłość

Otyłość jest obecnie uznawana za chorobę cywilizacyjną o światowym zasięgu, prawie 1/3 populacji osób dorosłych na świecie wykazuje nadwagę lub otyłość i liczba osób otyłych stale wzrasta – także w Polsce. Występowanie otyłości przyczynia się do zwiększonego ryzyka zachorowania na udar mózgu.

• Migotanie przedsionków

Zatory pochodzenia sercowego są istotną przyczyną udaru niedokrwiennego mózgu. Najważniejszą rolę odgrywa migotanie przedsionków, które stanowi 45-60% przyczyn udaru niedokrwiennego mózgu występującego na podłożu zatoru pochodzenia sercowego. Najnowsze doniesienia potwierdzają, że choroby serca (głównie migotanie przedsionków) istotnie zwiększają ryzyko wystąpienia udaru mózgu.

• Nadciśnienie tętnicze

W 2011 roku w Polsce na nadciśnienie tętnicze chorowało ok. 10,5 mln dorosłych osób (32%) i aż 3 mln nie zdaje sobie sprawy z tego, że mają nadciśnienie tętnicze. Odsetek osób chorujących wzrósł w latach 2002-2011 o 2%. Nadciśnienie tętnicze, a także jego składowe definiowane jak skurczowe ciśnienie tętnicze, rozkurczowe ciśnienie tętnicze, średnie ciśnienie tętnicze są dobrze udokumentowanymi czynnikami ryzyka udaru mózgu.

• Spożywanie alkoholu

Zjawisko nadużywania alkoholu w Polsce wciąż stanowi istotny problem społeczny. Szacunkowo w roku 1993 mężczyźni pili prawie pięciokrotnie więcej alkoholu niż kobiety. W roku 1998 różnica miedzy mężczyznami a kobietami zmalała – mężczyźni pili już tylko trzy razy więcej. Choroba alkoholowa oraz nadmierne spożycie alkoholu przestało być domeną mężczyzn. Szczególnie niepokojącym jest fakt, iż obecnie coraz częściej alkoholu nadużywają młode kobiety.

Przygotowano na podstawie „Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Chorób Naczyń Mózgowych”

Cele programu

Główne cele Programu

Głównym celem Programu jest profilaktyka i wczesne rozpoznanie objawów chorób naczyń mózgowych, w szczególności udarów mózgu oraz przemijającego ataku niedokrwiennego u osób w wieku aktywności zawodowej (40-65 lat) oraz wdrożenie i wypracowanie w systemie opieki zdrowotnej skoordynowanych rozwiązań zapobiegania udarom mózgu.

Do współpracy zaproszono 60 placówek POZ z trzech województw: małopolskiego, śląskiego i świętokrzyskiego. Przedsięwzięcie zapewni zwiększenie dostępu do lekarza specjalisty i do badań diagnostycznych. Wdrożenie programu ma na celu poprawę edukacji i świadomości społeczeństwa dotyczącą występowania ChNM oraz usprawnienie procesu opieki nad pacjentami, u których w ramach badań profilaktycznych wykryto ChNM. Program profilaktyczny przyczyni się do poszerzenia wiedzy społeczeństwa w zakresie czynników ryzyka i objawów ChNM takich jak udary mózgu, krwotoki śródczaszkowe, krwotoki podpajęczynówkowe, zwężenia tętnic przedmózgowych i mózgowych.

Szpital Uniwersytecki wraz z Partnerem w Projekcie — Stowarzyszeniem CEESTAHC zaplanował aktywności związane z działaniami szkoleniowymi dla lekarzy, edukacyjnymi dla pacjentów oraz świadczeniami medycznymi.

Czym jest udar mózgu?

Udar mózgu to choroba ośrodkowego układu nerwowego o nagłym początku, nie mająca innej przyczyny niż naczyniowa. Stanowi drugą co do częstości, po chorobie niedokrwiennej serca,  przyczynę zgonu na świecie.

Rodzaje udaru mózgu:

• Niedokrwienny (zawał mózgu) 80%
• Krwotoczny  (krwotok) 20%

Krwotok śródmózgowy

Krwotok podpajęczynówkowy

• Żylny

Czynniki ryzyka udaru mózgu:

• niemodyfikowalne
  • wiek
  • płeć
  • rasa
  • uwarunkowania genetyczne

• modyfikowalne (styl życia)
  • nadciśnienie tętnicze
  • cukrzyca
  • hipercholesterolemia
  • nadmierne spożycie alkoholu
  • nikotynizm
  • otyłość
  • leczenie przeciwzakrzepowe

Najczęstsze objawy udaru mózgu:

• Ubytkowe (ogniskowe)
  • Ruchowe (najczęściej niedowład połowiczy, czasem jednokończynowy lub czterokończynowy)
  • Czuciowe, np. niedoczulica połowicza, niedowidzenie połowicze
  • Korowe: afazja, agnozja, apraksja, aleksja
  • Pniowe: dyzartria
  • Móżdżkowe: oczopląs, ataksja
• Podrażnieniowe: np. napad padaczkowy
• Uogólnione: utrata przytomności, zaburzenie funkcji poznawczych

Etapy projektu

Program realizowany jest od 01.11.2017 – 30.10.2020

Prowadzony jest w trzech zakresach:

ETAP I - Konsultacja lekarza POZ (tzw. pakiet podstawowy) – w ramach usługi lekarz POZ typuje wśród pacjentów, w szczególności, ze swojej listy aktywnej, osoby które kwalifikują się do Programu, tj. osoby w wieku aktywności zawodowej z grupy wiekowej 40-65 lata u których na podstawie badania za pomocą „checklisty” i przeprowadzonego wywiadu zostaną zidentyfikowane czynniki ryzyka, które w największym stopniu zagrażają wystąpieniem udaru mózgu (m. in. palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, otyłość, nadużywanie alkoholu, cukrzyca, brak aktywności fizycznej).

Pacjent dodatkowo na pierwszej wizycie wypełnia ankietę oceniającą wiedzę na temat chorób naczyń mózgowych, w tym udaru mózgu. Po wypełnieniu deklaracji uczestnictwa w Programie oraz o ile wystąpią czynniki ryzyka, pacjent jest kierowany do etapu II (tzw. pakiet rozszerzony)

W przypadku braku stwierdzenia w checkliście badanych czynników ryzyka lekarz POZ powinien:

• przeprowadzić rozmowę edukacyjną dotyczącą wystąpienia czynników ryzyka zachorowania na choroby naczyń mózgowych,
• przekazać materiały edukacyjne dot. chorób naczyń mózgowych,
• poinformować o ryzyku wystąpienia

ETAP II - Badanie medyczne i konsultacja lekarza POZ (tzw. pakiet rozszerzony) – usługa wykonywana u osób, u których stwierdzono podczas  etapu I (pakiet podstawowy) przynajmniej jedno z poniżej wymienionych: problemy z sercem (np. niemiarowa praca serca, migotanie przedsionków, skargi na kołatanie serca), otyłość brzuszna, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu.

• wykonanie EKG spoczynkowego
• pomiar glikemii (przygodnej za pomocą glukometru)
• badanie lipidogramu (pełny lipidogram, który obejmuje stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, cholesterolu HDL oraz trójglicerydów)
• wizyta konsultacyjna (końcowa) w celu przekazania i omówienia wyników badań, edukacja dotycząca czynników ryzyka oraz zalecanych metod modyfikacji postępowania oraz ewentualne skierowanie do dalszej, pogłębionej diagnostyki (w przypadku stwierdzenia nieprawidłowych wyników ww. badań, a w szczególności migotanie przedsionków w EKG spoczynkowym, stwierdzania szmerów podczas osłuchowej oceny tętnic szyjnych)

ETAP III (tzw. etap pogłębiony) - odbywający się w AOS Oddziału Klinicznego Neurologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie – dla osób, u których stwierdzono nieprawidłowe wyniki ww. badań, a w szczególności migotanie przedsionków w EKG spoczynkowym lub szmery podczas osłuchowej oceny tętnic szyjnych.

Placówki POZ

Aby skorzystać z programu „Profilaktyka chorób naczyń mózgowych szansą na długie życie w zdrowiu” należy zgłosić się do lekarza POZ, który współpracuje ze SZPITALEM UNIWERSYTECKIM W KRAKOWIE.

Placówki POZ 22 KB - 14.08.2019 12:25 Pobierz